Boer schrijft over het nieuwste boek van John Green, Schildpadden tot in het oneindige. Het gaat over een 16-jarig meisje, Asa, met, zoals hij schrijft, een bijzondere vorm van ziekteangst: angst voor bacteriën. Over die angst van Asa maakt Boer de intrigerende opmerking dat een ernstige angststoornis meer kan zijn dan een rijtje hinderlijke symptomen. ‘Een rijtje hinderlijke symptomen’ klinkt ook wel erg banaal als je leest waarvan het meisje last heeft en hoe ze lijdt. Als een ernstige angststoornis geen rijtje hinderlijke symptomen is (zoals in de DSM staat), wat is het dan wel? Voor Asa is dat het besef van grenzeloosheid, aldus Boer. Haar dwanggedachten over micro-organismen zijn slechts de bovenbouw ervan, schrijft hij. Ook al een intrigerende opvatting. Maar klopt het? Moeten we bij een ernstige angst- of dwangstoornis op zoek naar de kern, omdat angsten, dwanggedachten en dwanghandelingen daaruit voortkomen? Zou de behandeling van die problemen slechts symptoombestrijding zijn die de kern niet raakt?

Ooit had ik een cliënt met een ernstige dwangstoornis. Een van zijn ergste angsten was wat hij noemde ‘wereldangst’. Als hij dacht aan het oneindige heelal en hoe hij op het klein bolletje, de aarde, door dat heelal suisde, werd hij erg angstig. Hij had nog meer angsten en dwanghandelingen die ik behandelde met cognitieve gedragstherapie (cgt). Het was geen soepel verlopende behandeling, maar na verloop van tijd verdwenen de problemen toch. Ook de wereldangst. Was die wereldangst nu de essentie van zijn dwangstoornis, net als Asa’s besef van grenzeloosheid? Misschien was dat zo en misschien was die kern wel verdwenen door de ‘bovenbouw’, de andere angsten en dwanghandelingen aan te pakken. Maar misschien was de wereldangst helemaal niet de kern, maar één van de problemen. Zo weten we eigenlijk ook niet of grenzeloosheid de kern van Asa’ s angst was. Beide zijn vaag en moeilijk aan te