Emotionele belasting als gevolg van klimaatverandering, Amerikaanse wetenschappers schreven er al eerder over. Uit hun onderzoeken blijkt dat directe blootstelling aan natuurrampen stress, depressie en zelfs het post-traumatisch stress syndroom (PTSS) kan veroorzaken. Alleen al berichten in de media over de gevolgen van klimaatverandering kunnen stress veroorzaken, stellen wetenschappers van de American Psychologists Association. En het aantal mensen met een dergelijke emotionele belasting zal alleen maar verder toenemen naarmate de zomers warmer worden, het nieuws over bosbranden en vloedgolven alarmerender en de biodiversiteitscrisis heviger.
Psychologische impact
De emoties die bij klimaatstress naar voren kunnen komen zijn divers: verdriet, woede, bezorgdheid, frustratie, irritatie, stress, schaamte, angst, hopeloosheid, machteloosheid en onverschilligheid. En zo zijn er ook mentale reacties op klimaatverandering te benoemen zoals piekeren, niet meer kunnen ontspannen, rusteloosheid, concentratieproblemen of obsessieve gedachten. Daarnaast komen in de literatuur ook paniekaanvallen, huilbuien, schuldgevoelens, depressieve klachten, moeite met sociale interacties en gevoelens van rouw (bijvoorbeeld om het verlies aan biodiversiteit) voor.
Veel onderzoekers vragen zich inmiddels af of bij psychologische gevolgen van klimaatverandering sprake is van een aandoening. GZ-psycholoog Sara Helmink, gespecialiseerd in klimaatpsychologie en verbonden aan diezelfde Climate Psychology Alliance stelt soms na intake zelfs een dysthyme stoornis vast: een langdurig neerslachtig en lusteloos gevoel dat het functioneren beperkt.
Vormen van klimaatstress
Maar wat houdt ‘klimaatstress’ eigenlijk in? In de wetenschappelijk literatuur komen heel veel termen voorbij. Er is nog niet echt consensus onder wetenschappers wat klimaatstress is en hoe ernstig iemands klachten moeten zijn voordat we kunnen spreken van klimaatstress. In grote lijnen zou je Klimaatstress kunnen omschrijven als de (negatieve) emoties, de mentale reacties (bijvoorbeeld piekeren over klimaatverandering), en de lichamelijke reacties, zoals slaapproblemen die mensen kunnen hebben op klimaatverandering.
Onderzoekers van de American Psychological Association (APA) onderscheiden eigenlijk twee vormen van klimaatstress. Ten eerste is er stress door de directe, acute ervaring met een klimaatverandering. De geestelijke gevolgen hiervan zijn opeens en vaak verstrekkend. Een voorbeeld is orkaan Katrina. Eén op de zes mensen kreeg te kampen met een posttraumatisch stressstoornis en het aantal zelfdodingen en ideeën over zelfdoding nam met de helft toe in het getroffen gebied.
Ten tweede ervaren mensen stress van ‘langzamere’ rampen zoals een langdurige droogte of veranderingen in voedselbevoorrading, stijgende zeespiegels en de gestage afname van natuurlijke bronnen. Dit soort vormen van klimaatverandering kunnen ook zorgen voor verschillende emoties, inclusief angst, boosheid, gevoelens van machteloosheid of uitputting.
