Trauma's in de baby- of peuterleeftijd worden vaak niet herkend. Toch kunnen ze leiden tot allerlei problemen, zoals angst, slaap- of eetproblemen, en zelfs kenmerken die sterk lijken op ADHD of autisme. Behandeling via de EMDR-verhalenmethode is veelbelovend, zelfs bij heel jonge kinderen.
Voor preverbaal trauma en de mogelijke gevolgen is over het algemeen weinig aandacht. Niet alleen bij ouders, ook bij collega’s, huisartsen en medisch specialisten. Daar lijkt echter verandering in te komen. Recent verscheen een aantal artikelen over het effect van behandeling van een post-traumatische stressstoornis (PTSS) bij jonge kinderen (Potharst et al., 2025, De Roos et al., 2025, Went et al., 2024). Zelf zien we veelbelovende resultaten na inzet van de EMDR-verhalenmethode. Met behulp van eigen onderzoek en dit artikel willen we bijdragen aan een bredere bekendheid van de impact en behandelmogelijkheden van preverbaal trauma voor ouders, verwijzers en hulpverleners.
In onze praktijk voor psychologie in Woerden richten wij ons onder andere op de behandeling van preverbaal trauma bij jonge tot zeer jonge kinderen (onze jongste cliënt was slechts drie maanden oud). Voor deze behandelingen maken we gebruik van de EMDR-verhalenmethode van Lovett (1999, 2015). Incidenteel passen wij deze methode ook toe bij kinderen in de basisschoolleeftijd en bij middelbare scholieren die in hun eerste levensjaren ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt en bij wie de hypothese is dat de klachten (mede) worden aangestuurd door de preverbale life events.
Wij hanteren het beleid geen ADHD- of autismeclassificatie te stellen indien er een vermoeden is van PTSS(-klachten) als gevolg van preverbaal trauma. Onze aanpak richt zich in dat geval eerst op het behandelen van het (vermoedelijke) preverbaal trauma. Met deze werkwijze volgen we de praktijkstandaarden van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (Kenniscentrum KJP, z.d.). Uit ervaring weten we dat ingrijpende gebeurtenissen in de baby- of peuterleeftijd kunnen leiden tot gedragskenmerken die sterk lijken op ADHD of autisme (Kok, 2019). Daarnaast kan preverbaal trauma de oorzaak zijn van andere problematiek, zoals angsten, slaapproblemen, eetproblemen en slikangst (Kenniscentrum KJP, z.d.). Regelmatig zien we dat deze gedrags- en emotionele problemen in intensiteit en ernst afnemen na een op preverbaal trauma gerichte behandeling. Het niet herkennen hiervan kan leiden tot onjuiste classificaties en daarmee mogelijk onnodige of niet-passende interventies.
Wat is preverbaal trauma?
Preverbaal trauma ontstaat doordat een kind ingrijpende ervaringen meemaakt op een leeftijd waarop het nog niet kan praten en er dus nog geen woorden aan kan geven. Hoewel dit geen bewuste talige herinneringen zijn, slaat het lijf deze herinneringen en de hiermee gepaard gaande lichaamssensaties en emoties wel op. Zintuiglijke prikkels kunnen deze onbewuste herinneringen in het impliciete geheugen activeren, waardoor het lichaam zich de gebeurtenis herinnert. Een
