Wat als er ernstige problemen zijn in een gezin en het er voor een kind misschien niet veilig is? Hoe zorgen we dat deze kinderen toch zo 'thuis' mogelijk opgroeien? Over dit thema schrijft Nic Drion.
Februari 2020: “Wat doe je als je geen vloer hebt om op te staan?” De jonge vrouw die deze vraag stelde – laten we haar Sanne noemen – keek het publiek aan. In haar nog jonge leven had ze een lange mars afgelegd door tal van jeugdzorginstituties. Van haar eigen huis, waar veel huiselijk geweld was, naar een pleeggezin, en nog een, crisisopvang, leefgroep, behandelgroep en kamertraining. Haar publiek bestond uit mensen die in de jeugdzorg werken: jeugdbeschermers, pleegzorgwerkers, adviseurs, managers. Het bleef stil in de zaal. Dus beantwoordde Sanne haar vraag zelf: “Als je geen vloer hebt om op te staan, dan bouw je muren om je heen. Althans, dat deed ik. Ik hield mensen op afstand.” Mensen uit het publiek knikten: ja, zo werkt het. Sanne maakte een kwinkslag en stapte over op een ander onderwerp. Maart 2020: ‘Afstand houden’. Slechts een maand later hadden Sannes woorden een bijzondere betekenis gekregen. In tijden van corona moeten we opeens letterlijk bij elkaar uit de buurt blijven, zodat we niet zelf besmet kunnen worden en anderen niet besmetten. We merken hoe moeilijk dat is, afstand houden. Deze jonge vrouw hield ook afstand, maar dan vooral figuurlijk. Dat deed ze al een groot deel van haar leven. En, als het een beetje tegen zit, nog haar hele leven. Ook als wij allang weer rustig kunnen genieten van elkaars nabijheid, zal dat voor haar altijd een strijd blijven.
Ik vond het een mooie beeldspraak, van die vloer en die muren. Hoe zit dat ook alweer, als we het hebben over de ontwikkeling van een kind? In de bouw weten we het wel: als we een gebouw neerzetten, beginnen we met het fundament, met de vloer. Daarna komen pas de muren. Dat vindt iedereen vanzelfsprekend. Het ‘bouwen’ van een nieuw mensenkind werkt net zo. Een baby is geheel afhankelijk van haar ouders. De ‘vloer’, de ‘muren’, alles moet nog gemaakt worden. Dankzij de toegenomen kennis van de neurobiologie de laatste decennia weten we veel meer over hoe dat proces gaat. De allerbelangrijkste bouwstenen om te kunnen groeien zijn empathie en nabijheid. Niemand kan goed groot worden met opvoeders die afstand houden. Een baby moet zich geborgen en verbonden voelen met de ouders (moeder/vader) om te kunnen groeien. In dat proces van verbinding komen allerlei chemische stoffen vrij in het babybrein, zoals oxytocine, dopamine en opioïden. Ouders
