Lidy van der Worp promoveerde op 25 oktober 2018 aan de Rijksuniversiteit Groningen op haar proefschrift SEN and the art of teaching. The effect of systematic academic instruction on the academic and behavioural problems of students with EBD in special education.
Waar gaat je proefschrift over?
Vaak wordt gedacht dat bij leerlingen met gedragsproblemen (SEN, oftewel Special Educational Needs) eerst aandacht moet zijn voor het gedrag om tot leren te komen. Ook in het speciaal onderwijs voor leerlingen met ernstige gedragsproblemen (cluster 4) is dit lang de benadering geweest. Maar veel gedragsproblemen in de klas ontstaan juist omdat leerlingen een niet-passende (leer)taak krijgen en dus onder- of overvraagd worden. Het is daarom belangrijk veel tijd en aandacht te besteden aan het lesaanbod en de manier waarop de lesstof wordt aangeboden. Dit vraagt niet alleen leertaakgerichte instructie, maar ook een planmatige aanpak. Uit mijn onderzoek blijkt dat leraren in het speciaal onderwijs voldoende planmatig en leertaak-gericht werken. De bevindingen laten echter ook zien dat de dagelijkse uitvoering van planmatige, leertaakgerichte instructie complex is. Deze leerlingen, vaak gediagnosticeerd met ernstige gedragsstoornissen en een scala aan uiteenlopende problematische gedragingen, worden samengebracht in groepen van tien tot vijftien leerlingen. Ze hebben veel individuele aandacht nodig. Maar aandacht is schaars. De leraar zal dus keuzes moeten maken. Wie krijgt op welk moment de aandacht en waarom? Daarbij komt dat er altijd kans op escalatie van het gedrag in deze klassen is en alle aandacht van de leraar naar één of twee leerlingen gaat. Verder toont het onderzoek aan hoe gecompliceerd het is om elk leerling een passend aanbod te doen.
Wat hebben leerlingen en leraren eraan?
Leraren werken leertaakgericht én planmatig volgens de PDCA-cyclus. Uitgaande van een inspectierapport van 2007, waarin geconstateerd werd dat leraren pedagogisch sterk waren, maar dat het leerstofaanbod achterbleef, kunnen we constateren dat dat laatste in het speciaal onderwijs nu ook op orde is. Leerlingen krijgen een gedegen onderwijsaanbod en dat is gunstig voor hun verdere schoolloopbaan. Effecten hiervan op de leeruitkomsten en het gedrag van de leerlingen zijn echter nog niet op grote schaal aantoonbaar. De bevindingen laten zien dat er, als het gaat om de uitvoering van planmatige leertaakgerichte instructie, nog wel een paar hobbels te nemen zijn. Er zal nu aandacht moeten komen voor de organisatorische kant.
Wat hebben professionals en beleidsmakers eraan?
Onlangs ondertekenden alle onderwijsministers van de Verenigde Naties de
